معرفی انواع کپسول آتش‌نشانی

کپسول آتش‌نشانی در هر محیطی یک وسیله‌ ضروری به‌شمار می‌رود. در سال‌های اخیر وجود کپسول آتش‌نشانی در مکان‌های مختلف از جمله ساختمان‌ها، بیمارستان‌ها و … به یک‌ الزام قانونی تبدیل شده است.

اما انواع کپسول آتش‌نشانی کدام است؟ در بیمارستان‌ها و ساختمان‌ها از کدام نوع کپسول آتش‌نشانی استفاده می‌شود؟ رنگ‌بندی و طبقه‌بندی کپسول آتش‌نشانی چه سازوکاری دارد؟ 

در این مقاله تلاش می‌کنیم، پاسخ تمام پرسش‌های مطرح شده را بیان کنیم و معرفی جامعی از انواع کپسول آتش‌نشانی را ارائه دهیم. 

کپسول آتش‌نشانی چیست؟

 

ابتدا بهتر است تعریف ساده‌ای از کپسول آتش‌نشانی ارائه کنیم؛ کپسول آتش‌نشانی یک مخزن استوانه‌ای شکل است که از مواد مخصوصی و تحت فشار پر می‌شود. اصولا در مواقعی که حادثه آتش سوزی رخ می‌دهد، افراد می‌توانند توسط کپسول آتش‌نشانی، آتش را مهار و اتفاء کنند. 

اما از آن‌جا که علت پدید آمدن آتش‌سوزی و حریق، معمولا از عوامل مختلف و متفاوتی ناشی می‌شود، مقابله با آتش‌سوزی‌های متفاوت نیز روش‌های متفاوتی را می‌طلبد. از این رو کپسول‌های آتش‌نشانی نیز دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام به منظور اتفاء و مهار حریق‌های خاصی کارایی خواهند داشت. در ادامه به بررسی ویژگی‌های انواع کپسول آتش‌نشانی خواهیم پرداخت. 

انواع کپسول آتش‌نشانی

به‌طور کلی کپسول‌های آتش‌نشانی دارای انواع مختلفی هستند که به صورت فهرست زیر می‌توان تقسیم‌بندی‌شان کرد:

• کپسول پودر و گاز
• کپسول CO2
• کپسول فوم
• کپسول آب و گاز

کپسول آتش‌نشانی پودری

کپسول‌های پودری متدوال‌ترین نوع کپسول‌های اتفاء حریق به شمار می‌روند. از کپسول‌های آتش‌نشانی پودری برای مقابله با انواع آتش‌سوزی‌های نوع  A, B, C, D, E  استفاده می‌شود. اما در عین‌حال توصیه می‌شود، از کپسول‌های پودری در فضای بسته استفاده نشود، زیرا احتمال دارد به بینائی و دستگاه تنفسی افراد آسیب وارد کند. 

به طور کلی کپسول‌های آتش‌نشانی پودر خشک، برای مهار آتش سوزی نوع D بهترین عملکرد را دارند. برای بهرمندی از کارایی مطلوب این کپسول‌ها، توصیه می‌شود، ماهیانه یک مرتبه، محفظه آن را سر و ته کنید و مجدداً در محل خود قرار دهید. از این طریق مواد داخل کپسول ته‌نشین می‌شوند.

خاموش کننده‌های پودری، عموما دارای یک برچسب آبی هستند. اگرچه ممکن است در برخی از کشورها و برند‌های تولید کننده، کپسول‌های پودری رنگ برچسب متفاوتی نیز داشته باشند. در نهایت این نکته را اضافه کنیم که خاموش‌کننده‌های پودری، شعله‌های آتش را خنک نخواهند کرد.

کپسول آتش‌نشانی CO2

کپسول های آتش‌نشانی CO2 یا دی‌اکسیدکربن، برای مبارزه با آتش کلاس B یا همان آتش‌سوزی مایع قابل اشتعال و همچنین آتش‌سوزی کلاس E یا همان آتش سوزی برق طراحی شده‌اند. از این رو کپسول‌های آتش‌نشانی CO2، عموماً در مکان‌هایی که از وسایل الکترونیکی برخوردارند مانند اتاق‌های سرور، ادارات، مدارس، بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها گزینه پر کاربردی هستند. استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی دی‌اکسید کربن از مزایای مختلفی برخوردار است که مهم‌ترین آن‌ها را برمی‌شماریم:

• گاز co2 یک ماده پایدار است و کیفیت خود را به مرور زمان از دست نمی‌دهد.
• گاز co2 یک ماده غیر سمی، غیر خورنده و عایق برق است.
• کپسول‌های دی‌اکسید کربن، به عنوان ارزانترین خاموش‌کننده گازی شکل شناخته می‌شوند که برای آتش سوزی‌های مکرر مناسب خواهند بود.

این نوع کپسول‌های آتش‌نشانی، تمیز و خشک هستند و آسیبی به تجهیزات مکانی دچار حریق‌ شده نمی‌رسانند. همچنین رسوبات یا پس‌ماندی در انتهای فرآیند خاموش کردن آتش از خود به جا نمی‌گذارند.

کپسول آتش نشانی فوم

یکی از انواع کپسول‌های پرکاربرد آتش‌نشانی، کپسول فوم است. در این کپسول‌ها به جای پاشش آب یا گاز co2، از پاشش فوم برای اطفاء حریق استفاده می‌شود‌. سازکار کپسول‌های فوم به این صورت است که، این کپسول‌ها، برای اطفاء حریق، مکانیکی عمل می‌کنند و با پاشش فوم روی آتش از انتشار گازهای آتشزا جلوگیری می‌نمایند.  از جمله ویژگی‌های مهم کپسول فوم به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• در این کپسول‌ها، فوم با خاصیتی که دارد روی آتش را می‌پوشاند و مانع گسترش حریق می‌شود‌. در واقع پوشش کامل آتش توسط فوم، مانع رسیدن اکسیژن به آتش می‌شود.
• فوم‌ها وزن سبکی دارند و به همین دلیل تا زمانی که با آب شسته نشوند، از بین نمی‌روند. بنابراین همواره زمان کافی برای اطفاء حریق را به شما خواهند داد.

پیشنهاد می کنیم مقاله بهترین کپسول آتش‌نشانی برای منزل را مطالعه کنید.

کپسول آتش نشانی آب و گاز

کپسول آتش نشانی آب و گاز را شاید بتوان پرکاربردترین نوع خاموش‌کننده معرفی کرد. این نوع کپسول‌ها در محیط کار و منازل بیش‌ترین کاربرد را دارند و عموما از آن برای خاموش کردن  حریق ناشی از چوب و کاغذ استفاده می‌شود. 

اصولا آب بهترین و ساده‌ترین ماده خاموش کننده، برای آتش سوزی نوع A به شمار می‌رود. کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز، برای مهار و کنترل حریق‌های ناشی از مواد جامد بهترین گزینه خواهند بود. در واقع آب به کمک گاز نیتروژن از این کپسول‌ها خارج می‌شود. به قاعده دو سوم این کپسول‌ها آب است و در داخل محفظه‌ کپسول با هوا تحت فشار قرار گرفته است. 

ممکن است در برخی از کپسول‌های آب و گاز، مواد شوینده نیز به آب اضافه شود تا کف نیز تولید کنند.  کپسول‌های آب و گاز را می‌توان با کپسول‌های پودر و گاز مقایسه کرد. زیرا شباهت‌های زیادی با هم دارند، اما در کپسول‌های آب و گاز از آب به جای پودر استفاده می‌شود. سازوکار کپسول‌های آب و گاز به این صورت است که با خنک کردن سطح، آتش را خاموش می‌کنند تا عنصر گرما را در مثلث آتش از بین ببرند.

انواع کپسول آتش‌نشانی در بیمارستان

به طور کلی برای هر قسمت‌ از بیمارستان، به نوع ویژه‌ای از کپسول آتش‌نشانی نیاز خواهد بود. زیرا هر کپسول آتش‌نشانی مناسب نوع خاصی از حریق است که پیش‌تر شرح داده‌ایم.

اکنون با توجه به ویژگی‌های کپسول‌های آتش‌نشانی مختلف، مناسب‌ترین کپسول آتش‌نشانی برای بیمارستان، کپسول‌های شیمیایی خشک و فوم دار خواهد بود. زیرا هر دو این مدل‌ها، کپسول‌های چند منظوره هستند و می‌توانند انواع کلاس‌های آتش را خاموش کنند.

برای انتخاب یک کپسول آتش نشانی مناسب بیمارستان باید به موارد متعدد و مهمی توجه نمود. اصولا استفاده از انواع کپسول آتش‌نشانی در بیمارستان‌ها، وابسته به رعایت نکاتی‌ است که بایستی به آن‌ها توجه شود تا کارایی بهتری داشته باشد. برای نمونه به موارد زیر توجه کنید:

• تناسب کپسول آتش‌نشانی با محیط و شرایط بیمارستان: در واقع باید از قبل پیش‌بینی شود که احتمال وقوع چه نوع حریقی در آن قسمت از بیمارستان وجود دارد. 
• توجه به برخی پارامترهای فضاهای مختلف بیمارستان، مانند دما، جریان هوا، مواد و مایعات قابل اشتعال
• توجه به امکان دسترسی ساده و کاربرد آسان کپسول آتش‌نشانی
• انتخاب نوع کپسول با توجه به امکان شدت و گسترش میزان آتش سوزی در قسمت‌های مختلف بیمارستان‌
• دقت در برچسب مندرج بر کپسول آتش نشانی، که اطلاعات مرتبط با کپسول اطفا حریق را شامل می‌شود

در نهایت توصیه می‌کنیم برای انتخاب بهترین کپسول آتش‌نشانی مناسب بیمارستان از متخصصین این امر کمک بگیرید.

کپسول آتش‌نشانی ساختمان

ساختمان‌های مسکونی و تجاری به منظور افزایش ایمنی ساختمان، از تجهیزات آتش‌نشانی مانند کپسول آتش‌نشانی، استفاده می‌کنند.  اکنون دیگر ضرورت وجود کپسول آتش‌نشانی در ساختمان‌ها به عنوان یک ماده قانونی تعریف شده است.

اما برای این‌که کپسول آتش‌نشانی در ساختمان‌ها، به شکل کارآمدی آتش را مهار کند، باید توجه نمود که کدام نوع کپسول، برای آتش‌سوزی احتمالی هر ساختمان مناسب خواهد بود. اما در صورتی که به این نکته توجه نشود، کپسول آتش‌نشانی ساختمان، عملا غیر قابل استفاده خواهد شد و علاوه بر آن حتی امکان دارد شعله‌های آتش را تشدید نماید. 

به همین دلیل، شناخت کامل انواع مختلف کپسول‌های آتش‌نشانی و سپس انتخاب کپسول مناسب برای ساختمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

کپسول آتش‌نشانی ساختمان، عموما دارای یک سیلندر است که از ۱ تا ۱۲ کیلوگرم وزن دارد. این حداکثر باری است که سیلندر کپسول ساختمان می‌تواند تحمل کند. بنابراین یک کپسول به برای مهار آتش کل ساختمان کافی نخواهد بود.

طبقه بندی انواع کپسول آتش‌نشانی

به طور کلی طبقه‌بندی کپسول‌های آتش‌نشانی، تابعی از طبقه‌بندی آتش‌ها و حریق‌های مختلف است. برراین اساس آتش‌ها به ۵ دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از آتش‌های نوع آ، ب، ث، د و ک.

هر کدام از انواع این آتش‌ها که در ادامه شرح خواهیم داد، کپسول آتش‌نشانی مخصوص به خود را خواهند داشت.

• آتش نوع آ: آتش ناشی از مواد قابل اشتعال معمولی مانند چوب، کاغذ و…
• آتش نوع ب: آتش ناشی از مواد مایع قابل اشتعال مثل نفت، بنزین و… و همچنین گازهایی مانند بوتان
• آتش نوع ث: آتش‌ ناشی از قطعات الکترونیکی و برقی مانند کامپیوترها، سرورها و….
• آتش نوع د: آتش ناشی از فلزات قابل اشتعال مانند: پتاسیم، منیزیم، تیتانیوم و…
• آتش نوع ک: آتش ناشی از روغن و چربی‌های آشپزی قابل اشتعال مانند روغن‌های حیوانی و گیاهی

 

در سال ۱۹۹۷ برای نخستین‌بار و در کشور انگلستان، رنگ‌بندی کپسول‌های آتش‌نشانی پایه‌گذاری شد. بر این اساس که امروزه تمام کپسول‌های آتش‌نشانی بدنه قرمز رنگ دارند اما تفاوت میان آن‌ها با نوار رنگی دور هرکدام مشخص می‌شود. در ادامه رنگ‌بندی انواع کپسول آتش‌نشانی را شرح خواهیم داد:

• رنگ قرمز: نشان‌دهنده کپسول حاوی آب است.
• رنگ آبی: نشان‌دهنده‌ کپسول‌های پودری است
• رنگ لیمویی: مخصوص کپسول‌های فومی است
• رنگ مشکی: نشان‌دهنده کپسول حاوی دی‌اکسید کربن است
• رنگ سبز: نشان‌دهنده کپسول حاوی هالوژنه است که عموما برای آتش‌های کلاس B و C  به کار می‌رود
• رنگ زرد: نشان‌دهنده کپسول حاوی مواد شیمیایی خیس است که اصولا در دمای بالا به گاز کربن و دی‌اکسید تبدیل شده و آتش را مهار می کنند.

سخن پایانی

در این مقاله با توجه به ضرورت و اهمیت استفاده از کپسول آتش‌نشانی مناسب در ساختمان‌ها و مکان‌های مختلف، تلاش کردیم به معرفی جامع انواع کپسول آتش‌نشانی، طبقه‌بندی و رنگ‌بندی این تجهیزات ایمنی بپردازیم.